Skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów. Czy są na to szanse?
Spis treści
Na czym polega zakaz prowadzenia pojazdów?
Zakaz prowadzenia pojazdów jest jednym z głównych środków karnych, które orzekane są w związku z przestępczością komunikacyjną. Prawo karne ściśle określa zasady, kiedy sąd może, a nawet musi, zastosować środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. Jedynie tytułem przykładu można wskazać, że sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów zasadniczo za każde przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, tym bardziej jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że dalsze prowadzenie pojazdów przez daną osobę zagraża temu bezpieczeństwu. Jeżeli zaś popełniając jakieś przestępstwo w komunikacji, sprawca dodatkowo był w stanie nietrzeźwości, to sąd będzie miał już obowiązek zastosowania zakazu prowadzenia pojazdów.
Zakaz prowadzenia pojazdów jest zatem środkiem karnym orzekanym przez sąd w wyroku karnym jako pewnego rodzaju dodatkowa kara. I to odróżnia zakaz prowadzenia pojazdów od podobnych środków, jakimi są zatrzymanie prawa jazdy i cofnięcie uprawnień do prowadzenia pojazdów. Zatrzymanie prawa jazdy to czynność dokonywana przez policję i polega na tym, że z określonych powodów policja dokonuje zatrzymania dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdów. Przykładem może być przekroczenie prędkości o 50 km/h w terenie zabudowanym. Natomiast cofnięcie uprawnień to już czynność dokonywana przez starostę lub prezydenta miasta. Cofnięcie uprawnień również następuje w ściśle określonych przez prawo przypadkach, na przykład w razie stwierdzenia przez lekarza, że dana osoba nie powinna prowadzić pojazdów.
W tym artykule mowa jest jednak o instytucji zakazu prowadzenia pojazdów. A zatem środku karnym, który orzeka sąd w wyroku w związku z popełnieniem określonego przestępstwa. Sąd stosując ten zakaz musi określić dwie rzeczy: jaką kategorię pojazdów on obejmuje oraz na jaki okres zakaz ten będzie obowiązywał. Jeżeli sąd wskazuje, że zakaz obejmuje „wszelkie pojazdy mechaniczne”, to oznacza to, że skazany nie może prowadzić żadnego pojazdu wyposażonego w silnik (samochody, maszyny rolnicze, skutery, motocykle itd.). Sąd może jednak wskazać, że zakaz dotyczy tylko określonych kategorii pojazdów.
Sąd wskazuje również okres obowiązywania zakazu. Zasadniczo sąd określa czas obowiązywania zakazu w przedziale od 1 roku do 15 lat. W pewnych sytuacjach przedział ten wynosi od 3 lat do 15 lat. Niekiedy sąd może również orzec dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów.
Kiedy można ubiegać się o skrócenie zakazu?
Gdy sąd zastosuje wobec skazanego zakaz prowadzenia pojazdów, jednocześnie określi, jaki jest okres obowiązywania zakazu. Na poczet czasu trwania zakazu zaliczony powinien być również czas zatrzymania prawa jazdy przez policję. Chodzi o to, że w razie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, policja może zatrzymać prawo jazdy kierowcy. Nim jednak zapadnie prawomocny wyrok, w którym sąd orzeknie zakaz prowadzenia pojazdów, może upłynąć wiele miesięcy albo nawet i lat. Czas trwania zatrzymania prawa jazdy (a zatem okres od zatrzymania prawa jazdy aż do uprawomocnienia się wyroku określającego zakaz prowadzenia pojazdów) powinien być zaliczony na poczet czasu trwania zakazu prowadzenia pojazdów.
Czy istnieje jednak możliwości, aby ubiegać się o skrócenie zakazu prowadzenia pojazdu? Jak najbardziej tak. Stanowi o tym art. 84 § 1-3 Kodeksu karnego.
Osoba, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, powinna złożyć do sądu wniosek o uznanie środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów za wykonany.
Składając wniosek, zainteresowany musi wykazać trzy następujące przesłanki:
- upływ połowy okresu, na który orzeczono zakaz
- faktycznie wykonywanie zakazu przynajmniej przez rok
- przestrzeganie porządku prawnego przez skazanego
I teraz przykład: Adam N. w dniu 6 marca 2022 r. spowodował wypadek komunikacyjny. Policja od razu zatrzymała mu prawo jazdy. W dniu 19 stycznia 2023 r. Sąd Rejonowy w W. wydał wyrok, na mocy którego Adam N. został uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 177 § 1 k.k. Sąd zastosował wobec sprawcy 3 letni zakaz prowadzenia pojazdów. Jednocześnie zaliczono na poczet zakazu, okres zatrzymania prawa jazdy. Oznacza to, że zakaz przestanie obowiązywać 6 marca 2025 r. Wyrok uprawomocnił się z dniem 2 lutego 2023 r.
Kiedy wobec tego Adam N. może złożyć wniosek o skrócenie zakazu prowadzenia pojazdu? Po pierwsze musi upłynąć połowa okresu, na który orzeczono zakaz. Nastąpi to w dniu 6 września 2023 r. Jednocześnie jednak zakaz musi być faktycznie wykonywany przez co najmniej rok. Jeżeli wyrok uprawomocnił się z dniem 2 lutego 2023 r., to znaczy, że od tego dnia zakaz jest faktycznie wykonywany. Rok upłynie zatem 2 lutego 2024 r. i wtedy Adam N. może skutecznie złożyć swój wniosek.
Składając wniosek, zainteresowany musi jednak ponadto wykazać, że przestrzega porządku prawnego. Chodzi tu głównie o wykonanie orzeczonego wyroku – m.in. zapłata orzeczonej grzywny czy wykonanie innych nałożonych obowiązków. Przy składaniu wniosku należy także wykazać, że wnioskodawca nie dopuścił się żadnego nowego przestępstwa. Oznacza to, że zrozumiał popełniony przez siebie błąd i unika teraz jakichkolwiek konfliktów z prawem. Warto również przedstawić siebie jako osobę żyjącą w zgodzie ze społeczeństwem. Przykładem może być różnego rodzaju działalność charytatywna czy aktywność w wolontariacie. Nadto prowadzenie stabilnego życia rodzinnego i zawodowego może być wyrazem przestrzegania porządku prawnego.
Wszystkie te czynniki mogą być decydujące, jeżeli chodzi o pozytywne uwzględnienie przez sąd wniosku.
Co ciekawe, o skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów może się ubiegać również osoba, wobec której orzeczono dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów. Jak stanowi art. 84 § 2a Kodeksu karnego:
Niestety z dobrodziejstwa złożenia wniosku wyłączone są pewne osoby. Chodzi mianowicie o to, że jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, art. 174 lub art. 177 lub po takim zdarzeniu, a przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia zawartości alkoholu lub środka odurzającego w organizmie, spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający, nie może złożyć skutecznego wniosku o uznanie środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów za wykonany.
W takim przypadku istnieje jednak możliwość złożenia wniosku o zastosowanie tzw. blokady alkoholowej, co w pewnym sensie również powoduje skrócenie zakazu prowadzenia pojazdu.
